U еvrоpskоm rеgiоnu sе svаkе gоdinе, u pоsljеdnjој sеdmici аprilа, оbiljеžаvа Еvrоpskа nеdјеljа imunizаciје. Оvu iniciјаtivu vоdi i kооrdinišе kаncеlаriја Svјеtskе zdrаvstvеnе оrgаnizаciје (SZО) zа Еvrоpu, а sprоvоdе је držаvе člаnicе еvrоpskоg rеgiоnа. U оvој nеdјеlji, zеmljе širоm еvrоpskоg rеgiоnа sе uјеdinе pоd slоgаnоm Еvrоpskе nеdјеljе imunizаciје „Spriјеčiti, zаštititi, vаkcinisаti“, sprоvоdеći аktivnоsti zа prоmоvisаnjе znаčаја vаkcinаciје i dоbrоbiti kојu оnа prеdstаvljа zа јаvnо zdrаvljе.
U kоmbinаciјi sа drugim rеgiоnаlnim iniciјаtivаmа i Svјеtskоm nеdјеljоm imunizаciје, еvrоpski rеgiоn ćе iskоristiti Еvrоpsku nеdјеlju imunizаciје 2017. kао priliku zа pоdizаnjе sviјеsti о znаčајu imunizаciје u svаkој fаzi živоtа. Tеmа оvоgоdišnjе kаmpаnjе је „Vаkcinе dјеluјu“ („Vaccines work“), uz pоruku dа vаkcinаciја čuvа zdrаvljе u svаkој živоtnој dоbi.
Kоmplikаciје zаrаznih bоlеsti sе nајčеšćе јаvljајu kоd dјеcе mlаđе оd pеt gоdinа. Zbоg tоgа је prаvоvrеmеnа vаkcinаciја, u sklаdu sа prеpоručеnim kаlеndаrоm vаkcinаciје, nајbоljа zаštitа zа dјеcu u pеriоdu kаdа su nајоsјеtljiviја. Svаkо diјеtе zаslužuје јеdnаkе šаnsе dа imа zdrаv živоt. Mеđutim, 19,4 miliоnа dјеcе u sviјеtu i dаljе nе dоbiја ni оsnоvnе vаkcinе, zbоg čеgа оkо 1,5 miliоnа dјеcе јоš uviјеk gоdišnjе umirе оd bоlеsti kоје su mоglе biti spriјеčеnе vаkcinаmа.
Zahvaljujući vakcinaciji u periodu od 2010. do 2015. godine spriječeno je najmanje 10 miliona smrti.Vakcine su jedna od najboljih priča o uspjehu moderne medicine", ističe Svjetska zdravstvena organizacija povodom ovogodišnje Sedmice imunizacije.
Geeta Narayan predstavnica UNICEF-a u BiH istakla je kako je nNeophodno osigurati da postoje tačne i pouzdane informacije o koristima vakcinacije.
"Razvoj programa imunizacije morao bi biti prioritet tako da svako dijete u BiH može dobiti jednake šanse za dobar početak u životu.“ istakla je ona.
Da je situacija i u Evropskoj uniji zabrinjavajuća pokazuje podatak kako je sedamnaestoro djece umrlo od boginja u Rumuniji od septembra prošle godine, dok je više hiljada oboljelo od te izrazito zarazne bolesti. Rumunija je od 2016. pogođena ozbiljnom epidemijom boginja zbog niskog nivoa vakcinisanja.
Umrla djeca nisu bila vakcinisana.
Organizovano provođenje programa imunizacije u BiH ima dugu tradiciju i upravo zahvaljujući programu su brojne zarazne bolesti na ovim prostorima potpuno iskorijenjene.
Međutim, posljednjih godina na području BiH se bilježi pad obuhvata imunizacijom i to značajno ispod preporučenog nivoa Svjetske zdravstvene organizacije (SZO) koji iznosi 90-95%, što povećava rizik od pojave epidemija vakcinalno preventabilnih bolesti u FBiH.
Svijest građana Republike Srpske o imunizaciji nije na zavidnom nivou, sudeći prema objavljenim podacima iz kampanje “Vakcine djeluju” koja se sprovodi povodom Evropske/svjetske nedjelje imunizacije.
Kao osnovni problem, naveli su neodovljnu informisanost i neodgovornost roditelja po pitanju vakcinacije, ali i nedovoljna angažovanost pojedinih zdravstvenih radnika kada je edukacija o imunizaciji u pitanju.
Podaci su zabrinjavajući. Obuhvat imunizacije u Srpskoj nezadovoljavajući, što može da dovede do epidemija morbile, rubeole i parotitisa, odnosno svih 10 zaraznih bolesti protiv kojih se vrši obavezna vakcinacija.
"Obuhvat vakcinacijom protiv morbila (malih boginja), rubeole (crvenke) i parotitisa (zaušnjaka) u 2016. godini, u Republici Srpskoj, je bio vrlo nizak i iznosio je 74%. To znači da je, od ukupnog broja djece koja su u Republici Srpskoj trebala primiti prvu dozu MRP vakcine u toku 2016 godine, samo 74% tu vakcinu stvarno i primilo" kaže za BUKU dr. Jela Aćimović, specijalista epidemiologije u Institutu za javno zdravstvo RS.
Takođe, vrlo značajno je da pojedine regije imaju obuhvat oko 50% (grad Banja Luka 51%, Bijeljina 58%, Istočno Sarajevo 44%).
"Bolesnik od morbila, u osjetljivoj sredini, u prosjeku zarazi 12-18 osoba, pa je za sprečavanje epidemija morbila potrebno da kolektivni imunitet bude bar 94-95%. Obuhvat od 74%, kao i postojanje regija sa još nižim obuhvatom, znači da nemamo ni približno dovoljan kolektivni imunitet i da postoji velika mogućnost za izbijanje epidemije morbila, rubeole i/ili parotitisa" istakla je naša sagovornica.
Nevakcinisana djeca imaju 35 puta veću vjerovatnoću da obole od malih boginja u odnosu na njihove vakcinisane vršnjake.
"Kada se javi epidemija među nevakcinisanom populacijom, raste rizik od obolijevanja i manjeg broja vakcinisanih građana. U toku 2016. godine, u Republici Srpskoj prijavljeno je 15 pojedinačnih slučajeva morbila. Kod šest pacijenata je urađena laboratorijska analiza, od kojih je samo kod jednog potvrđena infekcija virusom morbila" ističe ona.
Kaže kako je veoma važno da i roditelji i pedijatri shvate ozbiljnost situacije, te da se sva nevakcinisana djeca što prije vakcinišu MRP vakcinom, kako bismo spriječili nastanak epidemija ovih bolesti.
Podsjećamo da je Republika Srpska već bila suočena sa velikom epidemijom morbila u toku 2014. i 2015. godine, sa preko 4000 oboljelih, koja je započela u populaciji osoba koje su rođene u toku rata u BiH i nisu vakcinisane MRP vakcinom.
"Prethodno smo imali i velike epidemije rubeole i parotitisa, nastale iz istog razloga" rekla je dr.Jela Aćimović za BUKU.
U praksi ovakva situacije u vezi sa niskom sviješću za potrebom vakcinisanja će dovesti do toga da će se generacije ljekara susretati sa nečim što nisu imali prilike vidjeti u svojoj ljekarskoj praksi.
"To može da dovede do toga da se ponovo srećemo sa visokokontagioznim bolestima kao što su difterija i tetanus, koje generacije studenata i ljekara nisu imali prilike da vide" istakla je na press konferenciji Dr Janja Bojanić, epidemiolog.
Ona je poručila da je BiH za poliomijelitis, odnosno dječiju paralizu, ali i određene druge zarazne bolesti ocijenjena kao zemlja visokog rizika, a glavni indikator je obuhvat djece koja se vakcinišu.
Ana Kotur je aktivistica za prava osoba sa invaliditetom. Kao dijete prilično je neredovno vakcinisana, jer ima invaliditet od rođenja i vođena je kao rizično dijete za kompletnu vakcinaciju.
Nekoliko vakcina je primila su periodu kad i njen mlađi brat a nešto nije primila nikad.
"Negdje na sredini dvadesetih sam iz tih razloga dobila prvo zaušnjake u jednoj studentskoj epidemiji, a onda meningitis kao školsku komplikaciju. Ako pričamo o strahu, mene je veći strah koju bolest mogu dobiti jer nisam vakcinisana, npr.u trudnoći, nego vakcinisati se" naglašava Kotur.
Naravno, nedostatak poštovanja procedura nabavki, atmosfera straha koja nastaje usljed saznanja da vakcina nema ili da vakcine nisu adekvatno tretirane je sasvim drugo pitanje koje mora podlijegati strogoj kontroli i pravnoj regulativi, jer je pitanje od najvišeg društvenog značaja i interesa.
"To, pak, suštinski ne mijenja potrebu za vakcinacijom i korist vakcina u njihovoj biti i civilizacijskom razvoju." naglašava naša sagovornica.
Kaže kako je najveći problem sa vakcinama nastao puštanjem informacije da MMR vakcina uzrokuje autizam. No, zvanična potvrda od strane struke nikad nije stigla.
"Situacija u kojoj roditelji i porodica prolaze agoniju nedostatka objašnjenja o uzrocima, psihološke podrške u prihvatanju invaliditeta, pogotovo u društvima kakva je BiH, a imajući u vidu i pogled zajednice na osobe sa intelektualnim teškoćama specifično, samo je dodatno podstakla raspravu. Sa druge strane, moramo biti svjesni naše medijske nepismenosti i razlikovanja provjerene i neprovjerene informacije" ističe Ana Kotur za BUKU.
