U ovakvom longitudinalnom istraživanju (prate se ispitanici u dužem vremenskom periodu) veoma iscrpnom i dugotrajnom, naučnici su ispitanike posmatrali psihološki, antropološki, fizički. Rangirani su po koeficijentu inteligencije, religijskoj pripadnosti, političkoj, pa sve do navika u konzumiranju alkohola, vrste porodičnih odnosa i dužine penisa.
Zaključci do kojih je došao tim u istraživanju dugom čak 75 godina svedeni su u knjigu Triumphs of Experience koju je potpisao George Vaillant, inače vođa projekta posljednjih 30 godina.
Kakvi su dobijeni rezultati i šta savremenog čovjeka mogu naučiti?
Muškarci koji su doživjeli lijepu starost nisu obavezno imali ’dobar’ život u mlađim danima i obrnuto – uspješan i kvalitetan život srednjeg doba ne znači isti takav život u dobu za penziju.
Dokazano je da je moguće da zrelo doba ispravi posljedice lošeg djetinjstva, mada je srećno djetinjstvo veći garant za život pun snage i elana.
Brak u godinama poslije 60 donosi veće zadovoljstvo, a na starenje u kasnom životnom dobu više utiču navike stečene do 50, nego geneteski materijal.
Lijepa i mirna starost značajno više zavisi od nas samih nego od gena.
Sklonost alkoholu ima najdestruktivniju moć – najčešći je razlog razvoda, ljubomore i prerane smrti. Česti pratioci su i neuroze i depresije. Iako je, recimo, u pitanju natprosječno inteligentan muškarac, njegov IQ ga neće spriječiti u piću.
Nije zabilježena bitna razlika u zaradi prosječno i natprosečno inteligentnih muškaraca. Inteligencija nije obavezan preduslov za bogatstvo.
Interesantno je da liberali imaju redovniji seks. Konzervativci se seksualno ’zaključavaju’ oko 65 godine života, dok liberali uživaju u seksu i u 80-tim. Konsultovani su urolozi – nikome nije jasno zašto je to tako.
Autor kaže da je možda najdragoceniji zaključak istraživanja da ’toplina’ emotivne veze, bliskost, prisnost sa partnerom izuzetno utiče na sreću i zdravlje u zrelom i kasnijem dobu. Muškarci koji su svoje veze opisali kao izuzetno ’tople’ godišnje su u 50-tim godinama više zarađivali 141 hiljadu dolara od muškaraca koji nisu bili toliko zadovoljni svojim emotivnim vezama.
Veliko istraživanje je pokazalo i da je kvalitet odnosa muškaraca sa majkom od velike važnosti za uspjeh, zaradu i produktivnost u zrelom dobu. Brižna majka i privržen odnos u djetinjstvu muškarcu kasnije garantuju u prosjeku 87 hiljada dolara veću godišnju zaradu, veću efektivnost u poslu i manje šanse da oboli od demencije u starosti.
Sa druge strane, muškarci koji su u djetinjstvu imali prisan odnos sa ocem kasnije su rijetko anksiozni, više znaju da uživaju na odmorima i zadovoljniji su životom u starosti.
Vallant je ovaj ogroman rad i trud stručnjaka Harvarda u trajanju od 75 godina i sa troškom od 25 miliona dolara sveo na samo nekoliko riječi:
„Sreća je ljubav. Velika tačka!“