Pedeset godina kasnije, ne samo da brojne slične letjelice kruže oko
Marsa, nego na njegovoj površini rade čak dva rovera, a u planu su i
nove misije.
Takođe, po jedna letelica kruži oko Merkura,
Venere i Saturna, jedna je sletjela na kometu, jedna na jedan daleki
satelit, a mnoštvo teleskopa ispituje dubine kosmosa.
Predstavljamo vam dvanaest najznačajnijih svemirskih misija:
Hayabusa 2
Udaljenost od Zemlje: Nedavno napustila orbitu Zemlje
Vrijeme provedeno u svemiru: Tri nedjelje
Kada je riječ o stručnjacima za asteroide, Japanci u tome prednjače. Prva misija Hayabusa donijela je 2010. uzorke asteroida Itokava.
Hayabusa 2, lansirana 3. decembra trebalo bi da se sretne sa drugim
asteroidom, spusti sondu na njegovu površinu i jedan mali rover, koji će
ispitivati teren. Međutim, za razliku od većine drugih misija na ovoj
listi, letjelica bi trebalo da se vrati na Zemlju.
Gaia
Udaljenost od Zemlje: 1,5 miliona km
Vrijeme provedeno u svemiru: Godinu dana
Za savršen pogled na kosmos, potrebno je da se nađete u takozvanim
Lagranžovim tačkama (L-tačke) u kojima gravitaciona dejstva većih tijela
poništavaju centrifugalnu silu koja bi izbacila manje tijelo iz orbite.
U jednoj od tih tačaka, L2, nalazi se Gaia, kamera Evropske svemirske
agencije, koja bi trebalo da napravi 3D mapu Mliječnog puta.
Najveća kamera koja je ikad plovila svemirom, bilježi pozicije, kretanje i
promjene u svjetlosti svake zvijezde u galaksiji, a stručnjak je i za
otkrivanje novih planeta, asteroida i supernovi.
Maven
Udaljenost od Zemlje: 225 miliona km
Vrijeme provedeno u svemiru: 13 mjeseci
Iako je svaka misija vezana za Mars vrijedna pomjena, Maven je prva čiji
je cilj pronalazak odgovora na pitanje: šta se desilo sa atmosferom na
Crvenoj planeti.
Sve je više dokaza da je prije nekoliko miliona
godina Mars bio topliji, vlažniji svijet sa gustom atmosferom. Maven mjeri
ono što je od takve atmosfere ostalo i pomaže naučnicima da otkriju šta
je pošlo naopako.
Lunar Reconnaissance Orbiter (LRO)
Udaljenost od Zemlje: 384.400 km
Vrijeme provedeno u svemiru: Pet godina i šest mjeseci
Mjesec nikad nije izašao iz mode. Zapravo, mnoge misije pokušavaju da
nađu odgovore na pitanja koja su postavljena nakon programa Apollo.
Tako LRO kruži oko našeg jedinog prirodnog satelita još od 2009. i mapira njegovu površinu.
New Horizons
Udaljenost od Zemlje: 4,7 milijardi kilometara
Vreme provedeno u svemiru: devet godina
Lansirana u januaru 2006. New Horizons sonda Američke svemirske
agencije upravo se probudila iz hibernacije i približava se svom cilju –
Plutonu.
Ovaj daleki planetoid nalazi se na ivici Kojperovog
pojasa i do sad nismo imali priliku da se bliže upoznamo s njim. To će
se promijeniti u julu 2015. kada će New Horizons biti na najmanjoj
udaljenosti od njegove površine.
Venus Express
Udaljenost od Zemlje: 41,9 miliona km
Vrijeme provedeno u svemiru: devet godina
Sve misije dođu do svog kraja, prije ili kasnije, ali je Venus Express
izdržala rekordno dugo. Ova sonda Evropske svemirske agencije je još od
2006. proučavala turbulentnu atmosferu Venere i trebalo je da bude
okončana još prošle godine. Ipak, NASA je tek danas objavila da je
letjelica ostala bez goriva i zauvijek utihnula.
Messenger
Udaljenost od Zemlje: 77 miliona km
Vrijeme provedeno u svemiru: 10 godina i četiri mjeseca
Ako je preživljavanje u blizini Venere teško, onda je u blizini Merkura
još teže. Ipak, NASA letjelica Messenger kruži oko planete najbliže
Suncu još od marta 2011. proučavajući ovu planetu.
Ona je
opremljena keramičkim suncobranima koji je štite od vreline naše zvijezde,
tako da na temperaturi od 450 stepeni Celzijusa, instrumenti uspijevaju
da održe “sobnu” temperaturu.
Njeverovatna je činjenica da je Messenger otkrio da na Merkuru, uprkos takvim vrelinama, ima leda.
Rosetta
Udaljenost od Zemlje: 510 miliona km
Vrijeme provedeno u svemiru: 10 godina i 9 mjeseci
Možda i najvažniji trenutak u nauci ove godine bilo je sletanje robota
Philae na površinu komete 67P. Uprkos tome što je ova sonda izgubila
energiju i pala u hibernaciju, očekuje se da će se probuditi kada se
kometa približi Suncu.
U međuvremenu, Rosetta ostaje u orbiti komete, pa ćemo moći još mnogo toga da naučimo od ove misije.
Opportunity rover
Udaljenost od Zemlje: 225 miliona km
Vrijeme provedeno u svemiru: 11 godina i pet mjeseci
Rover Curiosity je do te mjere zaokupio pažnju svijeta, da su mnogi zaboravili da drugi rover još odavno krstari površinom Marsa.
Od kako je sletio na Crvenu planetu 2004. Opportunity je prešao više od
40 kilometara i oborio rekord u vožnji van planete Zemlje. Trebalo je
da traje samo godinu dana, ali je očigledno daleko izdržljiviji.
Nažalost, njegov rover blizanac Spirit utihnuo je u martu 2010.
Cassini Huygens
Udaljenost od Zemlje: 1,2 milijardi km
Vrijeme provedeno u svemiru: 17 godina
Mala evropska sonda Huygens se u januaru 2005. spustila na površinu
Saturnovog mjeseca Titana. Slike koje je poslala, prije nego što su njene
baterije “iscurele” otkrile su mnoge tajne ovog neobičnog pejzaža.
Iako je Huygens sonda davno umrla, njen matični brod Cassini i dalje istražuje čuda ovog dalekog svijeta.
Soho
Udaljenost od Zemlje: 1,5 miliona km
Vrijeme provedeno u svemiru: 19 godina
Misija koja prati našu najbližu zvijezdu (Solar and Heliospheric Observatory) jedna je od najtrajnijih.
Osim što pomaže naučnicima da bolje razumiju dugoročne procese koji se
odvijaju u ovoj ogromnoj nuklearki, podaci satelita takođe pomažu u
predviđanju meteoroloških prilika.
Voyager 1
Udaljenost od Zemlje: 19,5 milijardi kilometara
Vrijeme provedeno u svemiru: 37 godina
Sa zlatnom pločicom sa ugraviranim porukama i zvucima Zemlje u sebi,
Voyager 1 predstavlja usamljenog emisara čovječanstva u svemiru.
Voyager 1 i njegov nasljednik Voyager 2 lansirani su 1977. Pokreću ih
nuklearne baterije sa kompjuterima koji imaju svega 68 KB memorije, ali
traju daleko duže nego što je bilo ko od naučnika očekivao.
Od kako su napustili Sunčev sistem, NASA je promijenila naziv misije u Interstellar Mission.
Izvor B 92
