Prijeteći da prekine 1,046 godina dugu dominaciju Kaira kao glavnog grada Egipta, početkom ovog mjeseca egipatska vlada je objavila svoje namjere da izgradi novi glavni grad, koji tek treba da dobije ime, istočno od Novog Kaira. Obećanje o više od 270 kvadratnih milja “novog Novog Kaira” privuklo je pažnju medija širom svijeta zbog grandioznosti projekta; grad vrijedan $45 milijardi, sa naseljima, tržnim centrima i glavnim obilježjima grada, uključujući i tematski park veći od Diznilenda, dizajniran je da privuče turiste od prvog dana. Naravno, planirane su i stambene jedinice za najmanje 5 miliona stanovnika, veliki broj škola, bolnica i religijskih i društvenih zgrada potrebnih jednom modernom gradu – čime bi novi glavni grad Egipta postao najveći planski grad u istoriji.
Kroz istoriju je ideja o izgradnji novog glavnog grada bila privlačna državnim vlastima; kao način da se krene ispočetka, da se stimuliše ekonomija i da se njihova vizija svijeta realizuje u kamenu, betonu i zelenim površinama. Čak je i stari Kairo planski osnovan kao glavni grad, iako se mora priznati da se urbanističko planiranje izmijenilo od tog vremena. A i danas nastavlja da se mijenja; pogledajte cijeli spisak različitih načina da se izgradi potpuno novi grad.
Kanbera
Poznato rješenje za rivalstvo između Sidneja i Melburna, skromna Kanbera osnovana je 1913. godine kao glavni grad za novonastalu federaciju Komonvelt Australija.
Kanbera
Za razliku od hektične izgradnje novijih planskih gradova, izgradnja Kanbere je išla sporije, u skladu sa tihim, zelenim gradom kako je bio zamišljen. Projektovan od strane bračnog para Walter Burley i Marion Mahony Griffin, ovaj grad je napravljen od geometrijskih oblika izgrađnih oko topografije grada, tako da je oblik grad uslovljen prirodnim obilježjima, sa velikim površinama pod parkovima i zelenilom. Nažalost, ideja da se svako od tri glavna uzvišenja prekrije cvijećem u jednoj od primarnih boja (čime bi grad i bukvalno postao “grad vrt” kako ga nazivaju) nikada nije ostvarena.
Brazilija
Brazilska modernistička utopija je možda najpoznatiji planski grad na svijetu. Sa gotovo 2.5 miliona stanovnika koji su pristizali tokom 55 godina od osnivanja 1960. godine, ovo je zasigurno jedan od najuspješnijih gradova po pitanju demografije. Plan da se glavni grad izmjesti iz Rio de Ženeira datira iz vremena Brazilskog Carstva 1827. godine, a grad u centru države bio je način da se proklamuje modernost Brazila, istovremeno obuhvativši regije na način na koji obalni Rio to nije mogao.
Monumentalni glavni grad Brazila predstavlja definiciju modernog grada.
Brazilija
Projektovao ga je Lucio Costa, a glavna obilježja grada projektovao je brazilski titan modernizma Oscar Niemeyer. Za fokusiranost na efikasan sistem ulica i visok standard života i za bogate i za siromašne, te za pedantno definisana stambena naselja sa dosta zelenila, grad je dobijao i dalje dobija i pohvale i kritike za svoje ciljeve i njihovu realizaciju, ali je uprkos svemu imao ogroman uticaj na urbanističko planiranje u godinama nakon svog nastanka.
Čandigarh
Ako postoji ijedan grad koji se može takmičiti sa brazilskim modernističkim ostvarenjem, to je Čandigarh.
Čandigarh
Projektovo ga je Le Corbusier kada je pokrajini Pandžab trebao novi glavni grad, nakon što je prethodni glavni grad Lahor pripao Pakistanu 1947. godine. Strašni događaji tokom razlaza utkani su u obilježja novog glavnog grada, jer je Le Corbusier iskoristio svoju skulpturu Otvorena ruka da pozicionira Čandigarh kao simbol mira i pomirenja, za koje su se svi nadali da će uslijediti nakon okolnosti u kojima je grad nastao.
Čandigarh je jedan od najbogatijih gradova u Indiji, sa ubjedljivo najboljim kvalitetom života u zemlji. Planiranje grada u odnosu na planine, zelene površine i hijerarhijsko planiranje ulica čine grad veoma različitim od ranijih projekata koje je radio Le Corbusier, Ville Contemporaine i Ville Radieuse, ali grad veoma pametno koristi prirodnu geografiju za gradnju ovog modernog grada na način koji ga humanizuje.
Islamabad
Takođe osnovan kao dio ratnog nasljeđa iz 1947. godine, glavni grad Pakistana Islamabad izgrađen je iz želje da se uspostavi ravnomjeran razvoj zemlje i da se vlada izmjesti dalje od obale, koju je lako napasti.
Islamabad
Ovaj planski grad sagrađen je na ideji da urbane zone treba izgraditi na bazi nauke, kao model koji bi se po potrebi umnožavao – glavni grad kao model za državu koja je sebe smatrala modelom države u razvoju. Ovaj plan je uspješno realizovan i grad danas ima 2.2 miliona stanovnika samo u gradskom jezgru.
Najpjidav
Glavni grad države Mianmar preseljen je iz Jangona u središte države prije 10 godina, 2005. godine – stvarajući, prema UN-u, jedan od najbrže rastućih gradova na svijetu, sa zvaničnim brojem stanovnika od gotovo 1 milion.
Najpjidav
Uprkos tome što je u pitanju jedna od najsiromašnijih država u jugoistočnoj Aziji, glavni grad Mianmara se dobro održava, a pokriva teritoriju od čak 2,700 kvadratnih milja, sa cestama koje znaju imati i do 20 traka. Iako se $4 milijarde budžeta za izgradnju čine malim u odnosu na $45 milijardi za Kairo, grad uključuje i monumentalan administrativni kompleks od 31 zgrade i pagode Uppatasnti Pagoda, koja predstavlja praznu repliku poznate pagode Shwedagon Pagoda iz Jangona.
Vlada Mianmara tvrdila je da je sagradila novi grad kao rješenje za prenaseljenost brzo rastućeg bivšeg glavnog grada, i za nemogućnost da prošire vladine kancelarije koje su često bile smještene u starim zgradama iz kolonijalnog doba. Najpjidav je takođe smješten u sredini države, što ga čini tranzitnim centrom; međutim, ovo nije zaustavilo neke da spekulišu da je glavni grad izmješten iz bezbjednosnih razloga, budući da neki dijelovi grada nisu otvoreni za novinare.
Astana
Osnovan kao rusko naselje 1830. godine, glavni grad Kazahstana preseljen je 1997. godine, kada je trebalo izgraditi organe vlasti, transformišući izgled i ekonomiju grada dodavanjem novog distrikta za vladu od gotovo 80 kvadratnih milja za oko 340,000 ljudi.
Astana
Novi glavni grad imao je namjeru da bude globalni grad: tržni centar koji je projektovao Norman Foster, u obliku ogromnog srebrnog šatora, komercijalni odraz drugog Fosterovog projekta, 77m visoke staklene Piramide mira i sloge, koncertna dvorana koju je projektovao talijanski arhitekta Manfredi Nicoletti i urbanistički plan japanskog arhitekte Kisho Kurokawa.
Kurokawa je izabran da napravi avangardni, internacionalni grad (raniji pokušaj da se nađe domaći arhitekta obrazovan u Sovjetskom Savezu smatran je nazadnim), koji bi mogao raskinuti sa sovjetskom prošlošću i privući svjetsku pažnju na način na koji prethodni glavni grad, Almati, nikada nije mogao. Radikalno postmodernistički filozofski izgled koji mu je dao Kurokawa učinio je da grad postane poznat po futurističkim zgradama i pokušajima da se stvori okruženje koje odražava kazahstanski život i nezavisnost.
Izvor: archdaily.com, za BUKU prevela Milica Plavšić
