Velikom broju Amerikanaca ‘revolucija’ i ‘socijalizam‘ su neprihvatljive riječi za izgovoriti u svakodnevnom razgovoru o unutrašnjoj politici. Ali, Berni Sanders, kandidat za nominaciju Demokratske stranke za predsjednika Sjedinjenih Američkih Država, ovim terminima je dao P.R. makeover. Otkako je započeo kampanju, ‘politička revolucija’ i ‘demokratski socijalizam’ zauzimaju važno mjesto u Sandersovom leksikonu. S njegovim usponom, široj javnosti ovi pojmovi postaju prihvatljivi, a među mladom generacijom, takozvanih milenijalaca, čak i popularni. Politička revolucija je nenasilna, pokrenuta građanskim otporom, u kojoj dolazi do smjene vlade, na izborima, ali u kojoj imovinsko-pravni odnosi ostaju netaknuti. Socijalizam ima retro vezu sa komunizmom, ali Sanders je uspio da pojasni svojim pristalicama da se ‘demokratski socijalizam’ ne odnosi na neko buduće uređenje društva, već na potrebu da se obuzdaju eksesi kapitalizma, osposobe obični ljudi u političkom sistemu koji graniči sa plutokratijom i razvije politika koja bi milionima Amerikanaca dala šansu da se ekonomski osiguraju.
Šta je dovelo do toga da demokratski socijalizam postane prihvatljiv u SAD-u, državi koja je u svijetu poznata po krajnje liberalnom kapitalizmu, iako se mnogi istoričari i drugi akademici ne bi složili s ovom pojednostavljenom kvalifikacijom? Da li je spašavanje velikih banaka od bankrota novcem poreznika tokom velike finansijske krize iz 2008. g. konačno sustiglo i zagolicalo osjećaj nepravde u Američkoj javnosti? Ili je opus “Kapital u 21 vijeku” od Piketija stavio nejednakost i distribuciju bogatstva u žižu javne rasprave? Sigurno je da su i prvo i drugo postavili plodno tlo za uspon progresivne ekonomske agende u predostojećim izborima za demokratskog kandidata za predsjednika, ali u možda najvećoj mjeri je za to zaslužan neobičan i jedinstven politički identitet samog Sandersa.
Prije nego je postao kandidat za nominaciju Demokratske stranke za predsjednika SAD, Bernie Sanders je bio manje poznat senator iz države Vermont. Odrastajući u 50-im, Sanders, sin jevrejskih imigranata iz Poljske koji su pripadali nižoj-srednjoj klasi, slijedio je put mnogih mladih američkih Jevreja u to vrijeme. Školovao se u jevrejskoj školi i učestvovao u tradicionalnim jevrejskim običajima vezanim uz odrastanje i punoljetstvo (bar mitzvah). Ali, kao odrasla osoba, Sanders se počeo udaljavati od jevrejskih običaja. Za časopis NewYorker otkrio je da ne učestvuje aktivno u organizovanoj religiji, ali da odrastao kao Jevrej, manje u vjerskom, a više u kulturnom smislu. Neposredno nakon Drugog svjetskog rata, njegova porodica je obaviještena da je veliki broj članova porodice sa očeve strane stradao u njemačkim logorima. Iako su Sandersovi roditelji bili apolitični, Sanders je izvukao lekciju da je politika jako važna i da su izbori u Njemačkoj 1932. godine, u kojima je Hitler postao kancelar, završili ubijanjem pedeset miliona ljudi širom svijeta. Uporedo sa Sandersovom ekonomskom i političkom filozofijom, koja se bazira na demokratskom socijalizmu, religija - ili nedostatak iste je ono što bi ga učinilo veoma neobičnim predsjednikom u SAD, zemlji koja tradicionalno glasa za hrišćane i vjernike.
Pretpostavlja se da su mladi u Americi, koji su u sve većoj mjeri nereligiozni, privučeni Sandersu jer njegov agnosticizam između ostalog implicira da Sanders odista zastupa ljude iz svih krugova društva (nedokumentovanih imigranata, crnaca, hispanoamerikanaca, srednje klase, siromašnih, religioznih i onih koji to nisu). U profilu koji je objavio časopis NewYorker pojašnjavaju da ga mladi ljude vole jer zvuči kao pokvarena ploča koja zadnjih četrdeset godina ponavlja iste progresivne ideje, ali koje konačno postaju aktuelne. Njegov glas, često promukao od glasnog i strasnog govora, čak ima i zvuk pucketanja istrošenog vinila gramofonske ploče. Dok većina republikanaca i Hillary Clinton zvuče robotski, ispolirano i uvježbano, Bernie odaje utisak stvarnog i autentičnog kandidata, koji sa razbarušenom kosom izgleda više kao neki ludi naučnik, nego kandidat za predsjednika. Dok većina kandidata u živom prenosu televizijskih debata uspiju da zadrže pribranost kada su kritikovani, Sanders to ne uspijeva, ili ne pokušava. Njegovi ekspresivni izrazi lica koji odaju sve emocije: od dosade, uvrijeđenosti, ljutnje, do iskrenog poštovanja prema Hillary Clinton, vrlo su zanimljive za gledanje. Poznato je da je Nixon, prije 50 godina, na prvoj ikad televiziskoj debati, izgubio izbore od Kennedija jer je izgledao znojav i pomalo umoran, u poređenju sa dosta mlađim, pribranijim i uglađenijim protivnikom. Ali, danas, pomalo kontra-intuitivno, mladi u Americi su privučeni Sandersu, mrzovoljnom starom čovjeku, njegovoj razbarušenosti, nefiltriranosti na podijumu i, naravno, progresivnim idejama, od kojih je možda najznačajnija ta da je Sanders jedini kandidat koji može da izvuče cijelokupnu američku vladu, zakonodavne, sudske i izvršne organe iz novčanih ralja velikih korporacija i lobi grupa.
U debati koja je održana u Južnoj Karolini u januaru, Sanders je rekao da iza zastoja u Kongresu koji nije u stanju da sprovede mnoge zakone koje bi pomogle običnom narodu, stoji novac, a ne ideološke polarizacije između demokrata i republikanaca - mit koji su mediji kreirali. Prema Sandersu, Kongres je u vlasništvu velikih korporacija i lobi grupa, što ga koči u tome da se odlučnije zalaže za srednju klasu i siromašne. Nigdje taj uticaj nije vidljiviji nego u duboko ukorijenjenoj odanosti koju Kongres ima prema Američkoj asocijaciji za oružje (NRA), a koju su pristalice koje se zalažu za jaču kontrolu oružja nemoćni da razbiju. Prema podacima fondacije Sunlight, u Zastupničkom domu je čak 47 posto predstavnika dobilo novac od NRA tokom zadnje izborne kampanje, a u Senatu 42 posto. Štaviše, prije šest godina je Vrhovni sud SAD u slučaju “Ujedinjeni građani protiv Federalne izborne komisije” donio odluku u kojoj se privatnim korporacijama dozvoljava da troše ogromne količine novca na političke kampanje – s veoma malo ograničenja. Citirajući Američkog predsjednika Abrahama Linkolna, Sanders je rekao da se boji da je sistem finansiranja političkih kampanja toliko korumpiran i pod kontrolom milijardera i lobista, da “vlada naroda, od naroda, i za narod” više ne postoji. Za razliku od Obame, koji je nadu i aspiracije mladih težio da pretoči u jasan mandat za svoj aktivizam u okviru sistema, Bernie pokušava da entuzijazam i aspiracije pretoči u promjenu sistema, ili, u najmanju ruku, u promjenu pravila igre u okviru postojećeg sistema.
Berni Sanders se vozi ekonomskom klasom u avionu
Osvajanje predsjedničkih izbora bez finansijske podrške milionera i milijardera koji obično finansiraju predsjedničke kampanje će biti izazov, ali ako Sanders ipak uspije da slomi pritisak velikog novca na politiku, postoji šansa da Washington konačno stane u službu naroda.
Običnim građanima postaje jasno da su ekonomske i političke nepravde duboko utemeljene u politički sistem SAD. Razmišljanje o njima čovjeka mogu da dovedu do granice očaja. Ili do toga da se čovjek ponada da se mogu napraviti ogromne promjene ako pojedinci vjeruju da stvari mogu biti bolje. Za razliku od Clintonove, Sanders ima priču koja kanališe te emocije. Ne smatra svako da je ta priča uvjerljiva, ali je priča koja svakako inspiriše mnoge.
