Pančićevi preci su, prema predanju, porijeklom iz Hercegovine. Osnovnu školu je završio u Gospiću, a u šestorazrednoj gimnaziji u Rijeci, osim solidnog znanja iz svih predmeta, stekao je sposobnost da se potpuno služi latinskim i nemačkim jezikom, a sam je naučio francuski, engleski, italijanski i malo španskog.
Uvijek se nalazio među pet najboljih đaka, zbog čega mu je stric obezbijedio sredstva i upisao ga 1830. godine u Višu školu u Zagrebu (Regia Academia Scientiarum), u kojoj su postojali pravni i filozofski smijer i Pančić je izabrao da studira filozofiju. Međutim, pošto su prirodne nauke, za koje je Pančić imao posebnu sklonost, bile slabo zastupljene, školovanje je nastavio na Medicinskom fakultetu u Pešti.
Pančić je pratio predavanja tada poznatog botaničara Sadlera. Studije je okončao doktorskom disertacijom iz botanike pod naslovom „Tahiologia botanica"; posvetio ju je stricu Grguru. Za doktora medicine je promovisan 7. septembra 1843.
Služba
Prva Pančićeva služba nije bila državna. Zaposlio se u Ruskbergu (Banat) kao domaći učitelj i lekar, poslije čega se vratio u rodni kraj. Nakon kratkog perioda, otišao je u Beč. Tamo je proučavao i odredio do tada prikupljene biljke, a istovremeno slušao predavanja čuvenog botaničara Endlera. Za vrijeme boravka u Beču došao je u kontakt sa Vukom Karadžićem.
Naučni i pedagoški rad
Tokom više od četiri decenije neumornih istraživanja prirode Srbije i okolnih zemalja, Pančić je objavio 26 naučnih radova iz oblasti botanike, četiri značajna rada iz oblasti zoologije i još dvadesetak stručnih i popularnih članaka, među kojima se izdvajaju kapitalna dela: „Flora u okolini beogradskoj" (1865), „Flora Kneževine Srbije" i Dodatak (1874, 1884), „Šumsko drveće i šiblje u Srbiji" (1871), „Ribe u Srbiji" (1860), „Ptice u Srbiji" (1867), „Ortoptere u Srbiji" (1883), „Građa za faunu Kneževine Srbije" (1869), „Flora Kneževine Bugarske" i Dodatak (1883, 1886).
Tokom svog radnog vijeka, Josif Pančić je otkrio više od 190 biljaka sa područja Srbije, Crne Gore i Bugarske i opisao ih kao nove za nauku. Među njima se kao najznačajnija izdvajaju otkrića novog četinara - Pančićeve omorike (Picea omorika), javora - Pančićevog maklena (Acer intermedium), srpske i Natalijine ramonde (Ramonda serbica i Ramonda nathalia).
Pored biljnih, Pančić je otkrio i opisao neke životinjske vrste, npr. dva skakavca, nova za nauku, jedan sa područja planine Rile u Bugarskoj, a drugi sa planine Tare u zapadnoj Srbiji. U okviru nastavnih aktivnosti, Pančić je ostavio četiri udžbenika za učenike osnovne i Velike škole: Jestastvenica za osnovnu školu, Mineralogija sa geologijom, Botanika i Zoologija.
Po Vukovom savjetu otišao je u Srbiju i u drugoj polovini maja 1846. godine, za vlade kneza Aleksandra Karađorđevića, stigao u Beograd. Prvo postavljenje, kao ljekar Jagodinskog okruga, dobio je u februaru 1847. godine.
Iste godine je tražio otpust iz austrougarskog i zatražio srpsko državljanstvo.
Krajem godine dobio je premeštaj u Kragujevac, gde je postavljen za privremenog okružnog fizikusa.
U toku boravka u Jagodini, Pančić je posećivao i Ćupriju, u kojoj je upoznao Ljudmilu, ćerku barona Kordona.
Isprosio ju je i vjenčali su se u januaru 1849. g. u pravoslavnoj crkvi u Ćupriji.
Četiri godine kasnije Pančić je postavljen za profesora prirodnih nauka u Liceju.
U Liceju, a kasnije u Velikoj školi, Pančić je radio do kraja života.
Herbarska zbirka Josifa Pančića ‒ „Herbarium Pancicianum"
Herbarska zbirka Josifa Pančića danas predstavlja svojevrsno svjedočanstvo promjena koje su se desile u posljednjih 150 godina u flori Beograda, Srbije i Balkanskog poluostrva.
Za sistematsko proučavanje biljaka, botaničar-florista nalazi najviše obaveštenja i najboljih saveta u svojoj zbirci, herbaru. Ali težak je i trudan put kojim se dolazi do dobre i pouzdane zbirke. Da bi se sačinio dobar herbar treba ili da se putuje i lično skuplja, ili da putuju „centurije", pa i cele zbirke od takvog skupljača, ili da se zbirka popunjuje razmenom duplikata.
Na ove Pančićeve reči podseća naša sagovornica Dr Vukojičić: „Te reči svedoče nam na najbolji način njegovo shvatanje herbarijuma kao važne, neophodne i nezaobilazne institucije pri različitim botaničkim istraživanjima. Tokom svog četrdesetogodišnjeg radnog veka on je posvetio veliku pažnju sakupljanju i obogaćivanju svoje herbarske zbirke"
Pančićev vrh, najviši na Kopaoniku, dobio je ime po poznatom botaničaru i na njemu se nalazi mauzolej gde su 1951. godine, u pratnji akademika, profesora Beogradskog univerziteta, studenata, planinara i brojnih poštovalaca iz čitave Srbije, preneti njegovi posmrtni ostaci.
Izvor: rts.rs
