Višedecenijski konflikt Izraela i Palestine situacija je koja se promišlja transgeneracijski, u kontekstu svih dosad stečenih političkih i društvenih uvjerenja. Kakvu percepciju situacije gradi upliv religije u političku nestabilnost?
Napad na Jerusalim, napad na džamiju tokom posljednjih dana Ramazana, građenje hrama na lokaciji stare srušene džamije događaji su kojima međunarodna javnost definiše karakter konflikta.
Hanane Abouellofti, politikologinja, aktivistkinja i alumni Fulbright Instituta upozorava da se sukob Izraela i Palestine ne smije okarakterisati kao religijski.
„Ako vidimo da je Gaza pod opsadom već 13 godina, onda to ne može biti shvaćeno kao situacija Jevreji protiv Muslimana, već je riječ o ozbiljnom pitanju ugrožavanja ljudskih prava. U konkretnom sukobu, postoje ljudi koje treba smatrati odgovornim, a to je aktuelna izraelska vlast s kojom se ne slaže ozbiljna kritična masa u Izraelu. Takođe, stvara se slika da je Hamas legitimni predstavnik Palestine i da on uopšte nema alternativu, pri čemu je vidljivost antimilitarističkih grupa veoma mala “ – kaže Hanane Abouellotfi.
Nadmoć države i njenih prava
Abouellotfi tvrdi da ta kritična masa u nizozemskim medijima, a i međunarodnim, ne dobija relevantan publicitet jer se tema ne posmatra primarno iz perspektive zaštite ljudskih prava. „Izostaju izvještaji koji bi svjedočili o otporu režimima u Izraelu i Palestini, o mirovnim, nemilitantnim grupama koje ne podržavaju dva suprotstavljena politička bloka. Čak i izvještaji o legitimnim političkim izborima. Posmatrani u apsolutnom smislu kao vlast, ti politički blokovi dobijaju navodno uravnoteženo predstavljanje u medijima. Tako se stvara privid o proporcionalnim institucionalnim moćima. S ovom neproporcionalnom moći koju ima, Izrael ima i takvu odgovornost na koju treba biti pozvan. Taj balans se mora postići, ako razumijemo kontekst kolonijalizma i rasizma“ - kaže Abouellotfi.
„Imamo etničko čišćenje u otvorenom zatvoru zvanom Palestina“ – upozorava Erica Webb, politikologinja i aktivista organizacije Humanity in Action. Odrastajući u Alabami, Webb je – napominje, kao bjelkinja – svjedočila brojnoj podršci hrišćanske, evangelističke zajednice Izraelu, pod lažnom religijskom dogmom o zaštiti svete zemlje. Prema njenom mišljenju, brojne opresije slobode govora i izražavanja o palestinskom pitanju dolaze upravo iz dogme državama koje imaju više prava na postojanje nego ljudi. „Taj korjen pučkog nacionalizma ima svoje uporište u religijskom nacionalizmu, u evangelističkim hrišćanskim doktrinama o jedinstvu nacije i teritorije. Ta paradigma funkcioniše na dva načina. S jedne strane, podržava dominaciju Jevreja u svetoj zemlji, nastojeći ubijediti narod da je to sveta obaveza. S druge strane, daje opravdanje za val antisemitizma koje jevrejski narod proživljava izvan svete zemlje. Ipak, prvenstveno je to propaganda koja nastoji poništiti prava ljudi Palestine na toj teritoriji i takođe propaganda koja pokušava cenzurisati glasove pobune koji se izjašnjavaju i o tom konfliktu, poput Dr Angele Davis. U krajnjem slučaju, premisa kojoj se uvijek vraća ta paradigma je nadmoć bijelaca i nadmoć bjelačke države, što konkretno rezultira sve većom populacijm koja ne može ostvariti prava izvan svoje države, države koju nemaju“ – ocjenjuje Webb.
Prema njenom mišljenu, civilno društvo u SAD mora pokazati spremnost da se kritički odnosi prvenstveno prema državnom intervencionizmu i poziciji iz koje SAD utiče na konflitk. Potom i prema trgovinskim i drugim odnosima koje SAD ima sa Izraelom.
Religija – socijalizacija protiv manipulacije
„Kako se religija smjestila u konflikt razumijevanja prava i teritorije, gradi se politička nestabilnost koje se ne mogu shvatiti na politički način. Temi se dominatno pristupa iz perspektive religijskog antagonizma, a to daje posebnu mogućnost za manipulaciju percepcije. Ako se odgovornost prema tom istorijskom pravu nastoji posmatrati iz te perspektive, onda bismo stvar mogli svesti na dogmu kojojm se manipuliše. Situacija u kojoj su Jevreji kao narod u Izraelu nikad nije anticipirana u religijskom smislu: biti u poziciji moći, iznad časti, s obzirom na resurse koje posjeduju“ – kaže Matthijs Kronemeijer, politikolog i aktivista.
Micah Friedman, diplomac rabinskih studija u Bostonu, planira uskoro povratak u Jerusalim. Trogodišnji rabinski studij u Jerusalimu prekinut je zbog pandemije, a po odlasku, Friedman planira ponovno učešće u izraelsko-palestinskim grassroots inicijativama protiv nasilnih deložacija i opresije slobode govora i izražavanja.
„Godinu dana nakon ubistva Georga Floyda, jasno mi je da su korjeni strukturalnog rasizma i opresije u zemljama u kojima sam živio veoma duboki i da jevrejski narod zaista mora ustati protiv toga. Nadam se da možete saosjećati sa bolom i biti zgađeni nasiljem koje je izraelska policija pokazala na leđima Mohammeda Al-Kurda, hrabrog pisca i aktiviste iz Shekih Jarrah, naselja koje su formirale palestinske izbjeglice nakon 1948. Tokom protekle četiri godine života u Jerusalim, Bostonu i New Yorku, prisustvovao sam mnogim događajima u jevrejskoj zajednici koji su meni i mom narodu otvorili oči o svetim dužnostima koje imamo. Jedna od tih je i podrška zajednici u Shekih Jarrah, koju planiram odmah po svom povratku“ – kaže Friedman.
