Pandemija HIV-a traje od 1981. godine do danas.
Svakog 1. decembra se ljudi širom svijeta ujedinjuju u borbi protiv HIV-a pokazujući podršku osobama koje žive sa HIV-om i prisjećaju se osoba koje su umrle od posljedica HIV-a.
Obilježavanje ovog datuma započelo je davne 1988. te je kroz godine postojanja u fokus interesovanja globalne javnosti isticalo teme poput AIDS i porodica, Stigma i diskriminacija, Žene i AIDS i druge. Svjеtski dаn bоrbе prоtiv АIDS-а (sidе) оkupljа ljudе u cijеlоm svijеtu sа ciljеm pоdizаnjа pažnje u vеzi sа HIV pаndеmiјоm i dеmоnstrirа mеđunаrоdnu sоlidаrnоst.
I pored svih naučnih dostignuća koja su postignuta u polju liječenja HIV-a, HIV i dalje predstavlja veliki uzrok umiranja u svijetu.
Doktorica Ljubica Jandrić, epidemiolog u Institutu za javno zdravstvo RS rekla je da je na osnovu dostavljenih prijava i analize podataka u Republici Srpskoj od prijave prvih slučajeva do sada su registrovane ukupno 133 oboljele osobe od HIV/AIDS-a.
"Od ukupnog broja registrovanih, od 1. decembra 2019. god. do sada, prijavljen je 1 novi slučaj obolijevanja od HIV-a, dok od AIDS-a nije prijavljen ni jedan slučaj oboljelih. U navedenom periodu su prijavljena i 3 smrtna slučaja od AIDS-a koji su ranije prijavljeni kao HIV/AIDS. Novi registrovani oboljeli od HIV-a je osoba muškog pola", rekla je ona.
Analizom podataka svih prijavljenih u navedenom periodu, prema polnoj strukturi od 80% su osobe muškog pola, 19% ženskog, a 1 registrovani (1%) je nepoznatog polnog statusa, (grafikon 2).
Posmatrajući uzrast, najveći broj je registrovan u dobnoj skupini 30-39 godina i 50-59, zatim.
Kada je u pitanju put prenosa infekcije, najučestaliji put prenosa HIV infekcije je i dalje heteroseksualni kontakt (47%), zatim homo/biseksualni (38%), 5% pripada grupi injekcionih korisnika droga, po 1% je zaraženo preparatima krvi i vertikalnim putem, a za 8% prijavljenih nema podataka na koji način su se inficirali HIV-om.
LIJEČENJE
U Republici Srpskoj se u sklopu redovnih aktivnosti u kontinuitetu provodi epidemiološki nadzor, nadzor i liječenje visokoaktivnom antiretrovirusnom terapijom osoba sa HIV/AIDS-om, a posebna pažnja je posvećena ranom otkrivanju inficiranih virusom HIV-a.
"Trenutno na Klinici za infektivne bolesti UKC Banja Luka antiretrovirusnom terapijom (ART) liječi se 58 osoba koje žive sa HIV/AIDS-om. Od posljedica AIDS-a u Republici Srpskoj do sada je umrlo 27 oboljelih osoba.Osim navedenog, u proteklom periodu kroz Projekat uz podršku Global fonda realizovani su određeni programi i aktivnosti u vezi kontrole i prevencije HIV/AIDS-a a posebno u populacijama koje su najviše izložene riziku od HIV infekcije, što je značajno doprinijelo kontroli ove bolesti. Sve aktivnosti su realizovane u saradnji sa Ministarstvom zdravlja i socijalne zaštite Republike Srpske, svim zdravstvenim ustanovama i drugim vladinim institucijama, kao i nevladinim/civilnim sektorom koji je imao veoma značajnu ulogu a posebno u terenskom dijelu aktivnosti", ističe doktorica Jandrić.
RIZICI I PREVENCIJA
Potencijalni nosioci virusa koji može dovesti do fatalnih posljedica su sоbе kоје sе bаvе sеksuаlnim rаdоm, inјеktirајući kоrisnici drоgа, muškаrci kојi imајu sеksuаlnе оdnоsе sа muškаrcimа, trаnsrоdnе оsоbе, zаtvоrеnici, migrаnti…
Jеdini nаčin dа sе HIV infеkciја оtkriје јеstе dа sе оsоbа kоја је imаlа nеki rizik u prоšlоsti (npr. usputni, slučајni sеksuаlni оdnоs bеz kоndоmа, višе sеksuаlnih pаrtnеrа, nеzаštićеn sеksuаlni оdnоs sа оsоbоm istоg ili suprоtnоg pоlа nеpоznаtоg HIV stаtusа, rаzmjеnа pribоrа zа uzimаnjе nаrkоtiка, tеtоvirаnjе ili pirsing upоtrеbоm nеstеrilnоg pribоrа i sl.) tеstirа nа HIV.
ŠTA JE SIDA?
Sida je neizlječiva infektivna bolest koja predstavlja posljednji stadij infekcije virusom humane imunodeficijencije (HIV) i definirana je kao skup simptoma i infekcija koji rezultiraju slabljenjem i uništenjem imuniteta. Na taj način organizam je onesposobljen da se brani od bilo koje druge bolesti ili infekcija. Sida je akronim od francuskog naziva za sindrom stečenog imunskog deficita, a AIDS od engleskog naziva Acquired Immunodeficiency Syndrome.
Treba razlikovati pojmove HIV pozitivna osoba (HIV+) i osoba oboljela od side. To su dvije povezane ali različite stvari. HIV pozitivna osoba je osoba zaražena virusom HIV, a kod osobe oboljele od side virus HIV-a došao je do posljednje faze nakon koje nastupa smrt. Ako je neka osoba zaražena HIV-om, to ne znači da ona ima sidu.
Do pojave bolesti može proći vremenski period od dvije do 10 godina. HIV pozitivna osoba može izgledati potpuno zdravo, sposobna je za rad ili bilo kakvu drugu aktivnost kao i bilo koja zdrava osoba. Osoba može biti HIV pozitivna dugi vremenski period bez razvoja simptoma bilo koje od bolesti koja karakterizira ovaj sindrom.
HIV se ne može dobiti kupanjem u bazenu, uobičajenim socijalnim kontaktima, konzumiranjem hrane koju je spremila HIV pozitivna osoba ili boravkom u istoj prostoriji s tom osobom. HIV se može prenijeti na tri načina - nezaštićenim seksualnim odnosom, putem zaražene krvi i s majke na dijete.
Smrt oboljelih od side ne nastaje zbog prisustva HIV-a kao patogena, već postepenim oštećenjem imuniteta, kada on prestaje da bude otporan na patogene koji se mogu naći u okruženju. Sida je posljednja faza napada HIV virusa i ujedno je i najteža faza.
Za sada nije pronađen lijek ni vakcina protiv te bolesti, osim antivirusnih lijekova koji usporavaju tok bolesti.
