Naučnici sada konačno imaju tačnu godinu kada je lokalitet Lansi Medouz naseljen: godovi drveća kažu da je ono oboreno vikinškom sekirom pre tačno 1000 godina, 1021. godine nove ere.
Rezultat je reprezentativni primer relativno nove metode datiranja na osnovu solarnih baklji koje su ostavile trag na godovima drveća širom sveta.
"Preciznost je zapanjujuća", kaže Rejčel Vud, naučnica za radiokarbonsku analizu sa Australijskog nacionalnog univerziteta koja nije bila uključena u novu studiju. "Ideja da se koriste ove kratkoročne oštre fluktuacije u radiokarbonu postoji već nekoliko godina, ali je sjajno videti da se koristi za datiranje važnog arheološkog nalazišta."
Vikinzi u Severnoj Americi
Vinlandske sage, islandski tekstovi napisani u 13. veku, opisuju nordijske ekspedicije u zemlju koja se naziva Vinland. Iako su tekstovipisani sa dosta ulepšavanja, većina istoričara se slaže da sage pokazuju da su Vikinzi plovili jugozapadno od Grenlanda i stigli do severnoameričkog kontinenta negde oko 1000. godine nove ere.
Kada je 1960. otkriven lokalitet sa ostacima kuća karakteristične nordijske arhitekture i još nekoliko artefakata - pretpostavke istoričara su potvrđene.
Naučnici su ranije datirali komade drveta sa lokacije koristeći radiokarbonsko datiranje, koje meri raspadanje radioaktivnog izotopa ugljenika-14 u organskom materijalu i daje datume koji se kreću u rasponu od nekoliko stotina godina. Rani pokušaji datiranja radio-ugljenika u Lansi Medouzu datirali su artefakte između 793 i 1066. godnu nove ere. Impresivno, ali nedovoljno za istoričare koji su želeli da dođu do što tačnijeg veremena dolaska Vikinga u Severnu Ameriku.
Dalji napredak tehnologije i istraživanja naučnika poboljšali su tehnike za prikupljanje podataka.
Istraživanja su pokazala da se 993. godine desio veliki kosmički prasak - verovatno udar velike solarne baklje koja doprinela većoj proizvodnji ugljenika-14 u Zemljinoj atmosferi, a koji su biljke širom sveta preuzele fotosintezom.
Svako drvo koje je bilo živo 993. godine nove ere ima god sa većim sadržajem ugljenika-14, od uobičajenog. Odbrojavanjem od tog prstena, naučnici mogu dođi do tačne godine kada je drvo presečeno.
Sličan kosmički prasak za koji je utvrđeno da se desio 775. godine nove ere već je ranije pomogao naučnicima da odrede godine nekih velikih erupcija vulkana ili izgradnje građevina širom sveta.
U novoj studiji, istraživači predvođeni stručnjakom za radiokarbonsku analizu Majklom Dijem sa Univerziteta u Groningenu primenili su ovu tehniku na komadima drveća koji su iskopani u Lansi Medouzu tokom 1960-ih i 70-ih godina. Na osnovu tragova zaseka u drvetu, arheolozi znaju da su ih isekle metalne sekire, što sugeriše da su za to odgovorni Vikinzi, a ne starosedeoci Severne Amerike.
Decenijama je te komade držala u zamrzivaču koautorka studje Bergita Valas, arheološkinja koja je čitavu svoju karijeru provela na tom mestu.
Analizirajući tri komada drveta za koje je utvrđeno da su presečeni vikinškom sekirom, istraživači su radiokarbonom datirali prstenove, tražeći ključni god sa ugljenikom-14. U sva tri komada pronašli su ga u 29. prstenu gledajući od ivice, što ukazuje na to da je drveće prestalo da raste 28 godina nakon udara solarne baklje 993. godine nove ere, odnosno 1021. godine, napisali su naučnici u izveštaju za časopis Nature. Naravno, to samo potvrđuje da su Vikinzi bili prisutni u Severnoj Americi te godine, primećuje Di, ali moguće je da su stigli i ranije.
Postoji mogućnost i da su Vikinzi sekli drvo koje je godinama ležalo na zemlji, ali to je malo verovatno, dodaje Di, jer su Vikinzi verovatno tražili zdravo drvo za izgradnju svojih kuća ili brodova.
