Okrugli sto na temu “Kritičko mišljenje kao obrazovni cilj 21. vijeka'' održan je u četvrtak 31.03.2022. godine sa početkom u 12 časova, u Banjoj Luci, u organizaciji Udruženja za promovisanje kulture i mišljenja Sofia i Filozofskog fakulteta Univerziteta u Banjoj Luci.
Okrugli sto je organizovan s ciljem analize mogućnosti za uspostavu jedinstvene baze organizacija, odnosno jedinki i institucija koje u svom radu zastupaju tezu da je kritičko mišljenje neophodna vještina koju trebamo implementirati u nastavni proces, počev već od malih nogu, tj. od predškolskih ustanova, a što zatim u nastavku uključuje i naredne nivoe školovanja.
Na okruglom stolu su učestvovali predstavnici: Udruge za poticanje neformalnog obrazovanja, kritičkog mišljenja i filozofije u praksi „MALA FILOZOFIJA”, zatim profesor sa Studijskog programa Filozofija, Filozofski fakultet u Novom Sadu, predstavnik Studijskog programa Psihologija, Filozofskog fakulteta Univerziteta u Banjoj Luci, kao i Udruženje za promovisanje kulture i mišljenja Sofia, u nastavku navedeni taksativno:
1. Doc. dr. Bruno Ćurko, Udruga za poticanje neformalnog obrazovanja, kritičkog mišljenja i filozofije u praksi „MALA FILOZOFIJA”, kao i Učiteljski studijski program, Filozofski fakulet Univerzitet u Splitu, govornik
2. Prof. dr. Una Popović, Studijski program Filozofija, Filozofski fakultet u Novom Sadu, vanredni profesor, govornik
3. Prof. dr Ivana Zečević, Studijski program Psihologija, Filozofski fakultet Univerzitet u Banjoj Luci, šef katedre, govornik, kao i
4. Ana Galić mr, Udruženje za promovisanje kulture i mišljenja Sofia, predsjednik udruženja, kao i SŠC “Ljubiša Mladenović”, srednjoškolski profesor, moderator.
Nakon kraćeg uvoda i predstavljanja pomenutih govornika, riječ je uzeo dr Bruno Ćurko, trenutno na čelu komisije za uvođenje kritičkog mišljenja kao nastavnog predmeta u osnovne škole Republike Hrvatske, te je prisutnima predstavio prezentaciju o kritičkom mišljenju, upoznavši ih sa rezultatima u zadnjih 40, 50 godina, a tiču se teme kritičkog mišljenja, te koliko je taj predmet danas “popularan”. Pored problema definisanja kritičkog mišljenja, dr Ćurko je podvukao poveznicu filozofije i kritičkog mišljenja, te uradio istorijski pregled projavljivanja samog kritičkog mišljenja kroz istoriju filozofije, počev od Pitagore i Sokrata pa nadalje, do Johna Deweya i Mattew Lipmana.
Pomenuvši Lipmana, dr Ćurko je predstavio i domete filozofije za djecu, koja predstavlja jedno od njegovih značajnijih polja istraživanja. Naglasivši značaj neformalanog obrazovanja, dr Ćurko je predstavio projekte i radionice finansirane od strane ministarstava Republike Hrvatske, ali i Evropske Unije, vezane kako za filozofiju za djecu, tako i za edukaciju nastavnika, te koliko se mnogo postiglo i postiže na ovu temu već u okviru samog neformalnog obrazovanja.
Dr Una Popović je postavila temu kritičkog mišljenja u širem, odnosno spoljašnjem kontekstu. U jeku nastavne reforme u Republici Srbiji, dr Popović je prenijela iskustvo iz prakse, a to je da je su ono što su kolege i ona uspjeli da ostvare jeste da se baš kritičko mišljenje usvoji kao specifična kompetencija koja se dobija iz nastave filozofije u srednjoškolskom obrazovanju. Ovdje se naglašava izlizanost pojma kritičkog mišljenja i povratak njegovog dostojanstva, kao zadatka.
Dr Popović se zatim vratila na nastavne planove i programe sto godina unazad, te je na osnovu svojih istraživanja iznijela rezultate i prijedloge srednjoškolskih kurikuluma, a u pitanju su dvije tendencije: filozofija kao moralno-vaspitno obrazovanje, da građani budu “valjani” pripadnici jednog društva, a druga tendencije jeste sistematizacija znanja pomoću filozofije, nasuprot fragmentacije znanja u različitim predmetima, kojima bi filozofija bila kruna znanja. Nadovezavši se sa par ključnih citata vezanih za poistovjećivanje filozofije i kritičkog mišljenja iz tog perioda, dr Popović je zaključila da ako imamo ovakvo nasljeđe, potrebno je povratiti moć koju je filozofija imala nekad, a izgubila ju je danas.
Dr Ivana Zečević je naglasila važnost preciznog definisanja kritičkog mišljenja i njegovog smještanja u obrazovni proces, a nasuprot prenaglašavanju STEM ili STEAM programa koji prednost daju prirodnim naukama. S tim u vezi, dr Zečević je predstavila rezultate istraživanja oslovljeno upravo sa Kritičko mišljenje i stavovi prema školovanju, nastavnih planova i programa IB programa Međunarodne mature i nacionalnog programa, ali i same ličnosti, sistema vrijednosti i sl, koje je sprovedeno u Gimnaziji Banja Luka u trajanju od dvije godine, a objavljeno 2019.
Zadatak ovog ostraživanja je bio da se uvidi razlika između IB i nacionalnog programa. Jedno od najvažnijih rezultata jeste potvrda da do uvećanja kritičkog mišljenja nakon odslušane dvije godine IB programa međunarodne mature zaista dolazi. Kritičko mišljenje je iz pozicije psihologije veoma značajno zato što se pokazuje da je kritičko mišljenje dobar prediktor za donošenje životnih odluka, čak i bolji prediktor nego sposobnosti, objasnila je prisutnima dr Zečević. Takođe je naglasila značaj nastavnika, te potrebu za radikalnijom reformom obrazovanja.
Zatim je Ana Galić mr prisutne upoznala sa odgovorom Ministarstva prosvjete i kulture Republike Srpske, odnosno Republičkog pedagoškog zavoda, a tiče se prijedloga za unošenje kritičkog mišljenja kao nastavnog predmeta u srednje škole Republike Srpske.
Naime, upit je poslalo Udruženje Sofia, krajem 2021. godine, sa prijedlogom nastavnog plana i programa za predmet kritičko mišljenje, a koji bi se držao jedno polugodište, najprije eksperimentalno, potpisano od autorke, nastavnice Galić. Odgovor se može sumirati u sljedećem: da se Ana Galić može uključiti u reformske procese u narednoj godini; da se kritičko mišljenje ipak ne uvodi kao još jedan nastavni predmet, nego da se traže drugi oblici rada; da je potreban interdisciplinarni pristup ovoj temi; da se Ana Galić kandiduje kao realizator neke od planiranih obuka na temu kritičkog mišljenja.
Dešavanje je organizovalo Udruženje za promovisanje kulture i mišljenja Sofia Banja Luka u saradnji sa Filozofskim fakultetom Univerziteta u Banjoj Luci.
