"Studije pokazuju da djeca koja odrastaju uz ljubimca imaju manje šanse da razviju alergije, kao i da im je imuni sistem generalno jači, tj. da se od malena navikavaju na prisustvo virusa, kao i na borbu sa njima. Ovo je dokazala grupa naučnika iz Finske, koja je proučavala 397 dece od rođenja, pa sve do prve godine života i zaključili su da su deca koja su imala ljubimce daleko boljeg zdravlja", rekao je dokor veterinarske medicine, Marko Vrebac za BUKA magazin.
Pojava pandemije opakog virusa donijela je mnoge muke i nedoumice vlasnicima kućnih ljudimaca. Pitanja su razna: da li se psi, mačake i ostale životinje mogu zaraziti novim virusom i kolika je opasnost da njihovi ljubimci budu prenosioci korona virusa. Da bi otklonili te i slične dileme pomoć smo potražili od struke.
U razgovoru sa doktorom veterinarske medicine Markom Vrebcem saznali smo više o ovom problemu, a on se porudio da nam pobliže pojasni što više detalja o virusnim oboljenjima životinja.
Da li psi i mačke mogu da obole od korona virusa?
Da, od korona virusa mogu, ali ne i od novog KOVID-19 virusa. Coronaviridae predstavlja veliku grupu virusa koji mogu izazvati više različitih bolesti kod svih sisara, ptica i gmizavaca. Postoje dva različita virusa pseće gripe - H3N8 i H3N2 koji se razlikuju od ljudskog virusa gripe. Kod pasa izazivaju akutnu respiratornu infekciju, tzv. pseći grip. Grip kod pasa nema sezonski karakter, pa se infekcija može pojaviti u bilo koje doba godine. To je veoma zarazna virusna infekcija koja pogađa pse i mačke, a posebno je opasan za štenad. Dobra okolnost je da virus gripa nije raširen u psećoj populaciji. Nema naučnih dokaza da se njime mogu zaraziti ljudi. Smatra se da je to zbog drugačije genetike pasa, pa je veća vjerovatnoća da će ljudi prenijeti grip svojim ljubimcima nego obrnuto, mada su čak i takvi slučajevi rijetki. Danas su dostupne vakcine i za H3N8 i za H3N2 tip psećeg gripa, a postoji i bivalentna vakcina. Vakcinacija smanjuje rizik od zaraze pasa, dok vakcinacija mačaka još nije odobrena. Infekcija drugim korona virusom (CCV), opisana je kod pasa i mačaka, kod kojih uzrokuje digestivne smetnje u vidu proliva i mučnine. Na virus su osjetljivi psi svih starosnih kategorija. Obolijevaju najčešće štenad, posebno gdje se istovremeno nalazi veći broj jedinki, što može predstavljati problem u uzgajivačnicama pasa. Virus se izlučuje izmetom, a drugi psi se inficiraju oralnim putem. Čovjek se ne može zaraziti ni ovim virusom.
Po čemi se razlikuju virusi koji ugrožavaju ljude od onih koji ugrožavaju životinje?
U pravilu, kod ljudi, koronavirusi najčešće izazivaju blage respiratorne infekcije koje se manifestuju simptomima sličnim gripu. U ljudskoj populaciji postoji nekoliko serotipova koronavirusa, kao što su SARS i MERS na primjer, koji mogu imati i letalni ishod.
Novi serotip virusa korona, KOVID-19, koji se proširio, izazvao je globalni zdravstveni problem zbog brzine širenja. Naučno objašnjenje za pandemiju ovakvih razmjera i put prenosa novog virusa KOVID-19 isključuje kućne ljubimce u lancu prenosa zaraze. Put od slijepih miševa preko ljuskara koji su srodstvu sa mesojedima (psi, mačke, šakali, hijene, vukovi, medvedi ili lisice), jeste do sada jedina poznata veza koja je uzrok pandemije. Ne postoje dokazi da kućni ljubimci obolijevaju od novog serotipa korona virusa. KOVID-19 je RNK virus, što podrazumijeva da je njegova replikacija jedino moguća ako se ugradi u ćeliju DNK domaćina, što je preduslov za infekciju. COVID-19 može da se ugradi samo u veoma specifičnu sekvencu DNK koju imaju slijepi miševi, ljuskari i ljudi, ali ne i psi. To praktično znači da psi ne mogu biti rezervoari infekcije KOVID-19 virusa. Nije dokazano da virus KOVID-19 može da pređe sa čovjeka ili neke životinje, na psa ili mačku. Međutim, treba imati u vidu da evolucija nije konačna i da je moguće "probijanje" barijere vrste.
Da li je sada potrebna neka dodatna higijena naših ljubmaca?
Psi mogu biti mehanički prenosioci virusa, ukoliko je bio u kontaktu sa zaraženom osobom ili je „pokupio“ virus u spoljašnjoj sredini, zadržavanje virusa na dlaci. Zbog toga je pojačana higijena i vlasnika i njihovih ljubimaca neophodna. Izbjegavanje javnih površina sa velikom frekvencijom ljudi i drugih ljubimaca je preporuka koja je opšta preventivna mjera.
Kada je riječ o psima, da li je njima dovoljno da izlaze vani samo zbog nužde, ili im je potrebno da malo više borave u prirodi?
Psi su društvene životinje, pa im je potreban boravak u prirodi, ne samo zbog obavljanja fizioloških potreba. Posebno kod više socijalizovanih pasa. Svakodnevna fizička aktivnost, uz primjerenu ishranu i njegu, povećava opštu otpornost, pa su kod ovih pasa i bolesti rjeđe. Problemi u izolaciji i uskraćivanju izlazaka se mogu javiti i izraženiji su kod pasa sa nekom od organskih bolesti, bolesti bubrega, jetre i slično. Uskraćivanje izlaska ljubimaca, bilo radi obavljanja fizioloških potreba ili šetnje je svakako tortura nad njima. Socijalizovan pas nikada neće obaviti fiziološku potrebu (mokriti ili defecirati) u kućnom ambijenti. On „trpi“, što predstavlja stresno stanje čije posljedice mogu dovesti do digestivnih problema, narušavanja opšteg zdravlja, zbunjenosti i poremećaja u ponašanju.
Koje benefite imaju vlasnici kućnih ljubimaca?
Dokazano je da kućni ljubimac pozitivno utiče na smanjenje depresije, jer njegovo prisustvo povećava utisak sigirnosti i zaštite. U jednoj američkoj studiji navodi se da osobe koje izvode svog ljubimca u šetnju imaju za oko 50% više energije u toku dana. Posjedovanje ljubimca može da pomogne u prevenciji fizičkog bola, kao što su srčani napadi, jer time što ih izvodimo u šetnju, ujedno vježbamo i boravimo na svježem vazduhu. Na taj način, smanjujemo mogućnost oboljenja od kardiovaskularnih bolesti. Uticaj životinja na ljude je toliko pozitivan da su čak i mnogi zdravstveni programi krenuli da uključuju ljubimce u okviru terapije. Pored pasa vodiča, postoje psi koji su obučeni da pomažu oboljelima od dijabetesa ili osobama sa invaliditetom.
Mnoge zanima i da li veterinarske ambulante rade i postoje li neka ograničenja ili zabrane?
Veterinarske ambulante u Gradu Banjaluka rade kao i druge institucije kojima je rad dozvoljen. Dakle, do 18 časova, uz sve mjere predostrožnosti i zaštite vlasnika kućnih ljubimaca i zaposlenog osoblja. To praktično znači, da se pacijent preuzima ispred ambulante, samo u izuzetnim slučajevima je dozvoljeno prisustvo vlasnika u ambulanti. Posebnih mjera u liječenju životinja nema.U redovnoj praksi za svaku dijagnostikovanu bolest postoji protokol koji podrazumijeva sve neophodne radnje i terapije za datu bolest.
Poruka vlasnicima životinja.
Prema životinjama se treba ophoditi sa puno pažnje i ljubavi, ne samo u vrijeme vanrednih okolnosti. Svakako da vrijeme izolacije teško pada i ljudima koji treba da su svjesni razloga i rizika. Ljubimac u ovom periodu treba imati povećanu brigu i njegu. Nježan i blagonaklon odnos će, u svakom slučaju, pomoći u smislu psihičke stabilnost kućnog ljubimca.
