Naime, u Banjaluci je danas, 23. novembra 2021. godine, održana 137. sjednica Vijeća za zaštitu vitalnog interesa Ustavnog suda Republike Srpske ) koje je, u skladu sa Ustavom i Zakonom propisanim nadležnostima, utvrdilo da su odredbama čl. 10. i 14. stav 2. Zakona o zaštiti, očuvanju i upotrebi jezika srpskog naroda i ćiriličkog pisma povrijeđeni vitalni nacionalni interesi konstitutivnog hrvatskog i konstitutivnog bošnjačkog naroda.
Istom odlukom utvrđeno je takođe da odredbama čl. 3, 5, 8. i 9, kao i odredbama ostalih članova istog zakona, nisu povrijeđeni vitalni nacionalni interesi navedenih konstitutivnih naroda.
Prema ocjeni Vijeća, propisivanjem iz člana 10. osporenog zakona kojim se za kulturne i druge manifestacije koje se finansiraju ili sufinansiraju iz javnih sredstava određuje obligatorno korišćenje ćiriličkog pisma u logu i nazivu manifestacije (kao isključivog pisma ili kumulativno sa latiničkim pismom), kao i normiranjem iz člana 14. stav 2. Zakona kojim se predviđaju kazne za organizatora kulturne ili druge manifestacije ukoliko postupa suprotno obavezi iz člana 10. Zakona, zakonodavac favorizuje upotrebu ćiriličkog u odnosu na latiničko pismo.
"S obzirom na to da konstitutivni hrvatski i bošnjački narod, navelo je između ostalog Vijeće, svoj nacionalni identitet ne povezuju sa ćiriličkim pismom, te kako im je ovakvim propisivanjem uskraćena sloboda u izboru načina ispoljavanja ove identitetske odrednice, Vijeće je utvrdilo da je zakonodavac postupio suprotno obavezi da, na Ustavom utvrđen načini pod jednakim uslovima, obezbijedi garancije očuvanja nacionalnog identiteta pripadnika svih konstitutivnih naroda. Propisivanje kazni za nepostupanje u skladu sa odredbama člana 10. Zakona, prema stanovištu Vijeća, dovodi konstitutivni hrvatski i konstitutivni bošnjački narod u neravnopravan položaj u uživanju prava zajemčenih Ustavom, čime su narušene ustavne garancije kojima se obezbjeđuju nacionalna ravnopravnost i zaštita vitalnih interesa konstitutivnoh naroda" navodi se u saopštenju
Nadalje, Vijeće je utvrdilo da ostali navodi iz dostavljenih obrazloženja Kluba delegata hrvatskog naroda i Kluba delegata bošnjačkog naroda ne ukazuju na povredu nijednog prava iz okvira zaštite vitalnog nacionalnog interesa bilo kojeg konstitutivnog naroda posebno. Vijeće je stanovišta, kako je između ostalog navedeno u obrazloženju odluke Vijeća, da činjenica što se zakonodavac opredjelio da osporenim zakonom uredi određeno nematerijalno kulturno naslijeđe sa kojim se u potpunosti identifikuje jedan od konstitutivnih naroda, te što je propustio da istovremeno i u okviru jedinstvenog zakonskog rješenja uredi i odgovarajuće nematerijalno kulturno naslijeđe sa kojim se identifikuju druga dva konstitutivna naroda, ne predstavlja, sama po sebi, povredu vitalnog nacionalnog interesa tih naroda.
Podsjetimo, Narodna skupština Republike Srpske na Dan nacionalnog jedinstva, slobode i zastave Republike Srpske i Srbije, usvojila je Prijedlogu Zakona o zaštiti, očuvanju i upotrebi jezika srpskog naroda i ćiriličkog pisma.
Zakonom se uređuju sistem zaštite, očuvanja i način korišćenja jezika srpskog naroda i ćiriličkog pisma u Republici Srpskoj kao nematerijalnog kulturnog nasljeđa, odnosno kulturnog dobra od izuzetnog značaja, navodi se u članu 1. ovog Zakona, koji određuje i novčane kazne za kršenje pravila upotrebe ćiriličnog pisma.
"Budući da jezik srpskog naroda i ćirilićno pismo zasigurno predstavljaju kulturno dobro od izuzetnog značaja, smatramo da je neophodno što prije utvrditi sistem zaštite, očuvanja i način korišćenja jezika srpskon naroda i ćirilićnog pisma u Republici Srpskoj kao nematerijalnog kulturnog nasljeđa," kazala je poslanicima ministrica prosvjete i kulture RS Natalija Trivić.
Zakonom se obavezuje upotreba ćirilice i za manifestacije koje se finansiraju javnim novcem.
"Kulturne i druge manifestacije koje se finansiraju ili sufinansiraju iz javnih sredstava obavezne su da, s ciljem promovisanja, očuvanja i njegovanja ćiriličkog pisma, imaju logo i naziv manifestacije ispisan na ćiriličkom pismu.Manifestacije koje imaju logo i naziv manifestacije ispisan na latiničkom pismu, obavezne su da imaju logo i naziv manifestacije ispisan i na ćiriličkom pismu" stoji u članu 10. Zakona.
Ovaj član, uz član 14 stav 2, su osporeni Vijećem za zaštitu vitalnog nacionalnog interesa Ustavnog suda RS
Podsjetimo da je Ustavom Republike Srpske Ustavu RS službeni jezici su jezik srpskog naroda, jezik bošnjačkog naroda i jezik hrvatskog naroda. Službena pisma su ćirilica i latinica, tako stoji u članu 7 Ustava Republike Srpske.
